به نقل از «خبرگزاری برنا»

بررسی دایره و دف توسط «مهبد مکی» موسیقی پژوه

تاریخ انتشار: ۲۴ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۶۴۵۵۴

خبرگزاری برنا این هفته با یاری «مهبد مکّی» موسیقی‌پژوه و بیدل‌شناس، سازهای دایره و دف را مورد بررسی قرار می‌دهد.

خبرگزاری برنا؛ از این پس و هر هفته با یاری «مهبد مکّی» موسیقی‌پژوه و بیدل‌شناس، سازهای گوناگون ایران و جهان را مورد بررسی قرار می‌دهد.

این هفته تفاوت‌های ساز دف و دایره و تاریخچه‌ی آن‌ها را مرور می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

«مهبد مکّی»: دایره وَ دفّپندارها و رفتارهای نادرست درباره‌ی نکات ساده‌ی علم موسیقی، به‌ویژه در مبحث سازشناسی مدّت‌هاست که از سوی خود اهل این هنر نیز، تکرار می‌شوند!

در این یادداشت بدین‌شکل موضوع را بررسی کردم که؛

1. ساز دفّ(به تشدید فا) آلتی‌ست مقامی و نه حتّی محلّی_چه‌که جایگاه ویژه‌ی آن خانگاه و محفل درویشان _و به گونه‌ی ویژه‌تر درویشان طریقت قادریّه_است. حال‌آن‌که ساز دایره را باید ابزاری محلّی به‌شمار آورد.

2. خاستگاه دفّ منطقه‌ی کُردستان و خاستگاه دایره_دست‌کم در ایران بیشتر آذرآبادگان است.

3. دایره در سنجش با دفّ به جهاتی ازجمله؛ کم‌وزنی، کوچکی و ... یک ساز کوبه‌ای جهانی‌ست! که به‌همّت کولی‌ها و مهاجرین بی‌مقصد، اکنون در بسیاری از نقاط موسیقایی جهان به کار گرفته می‌شود. برای نمونه دقت شود به ساز تمبورین*، *دایره‌ی تاجیکی*(که از دید نگارنده، از بهترین‌های این ساز در دنیای کوبه‌ای است)

4. از پیِ مورد سوّم؛ دایره به شکل‌های گوناگون: زنگی، زنگی بدون پوست و ... دیده می‌شود.

5. جدای از اجرا با دایره در موسیقی‌ نواحی با برتری موسیقی آذری، استفاده‌ی ویژه‌ای از آن در نمایشی موسوم به *خیمه‌شب‌بازی برای اهل نمایش آشکار است.

6. دایره به شکل‌های گوناگون: قرارگرفتن روی پا، به‌صورت تک‌دست و ... غیره نواخته می‌شود. که دفّ اینگونه نیست و نباید هم باشد.

7. در دف‌نوازی نیروی اصلی برای نواختن مچ دست‌هاست که در دایره جای آن را باید به انگشتان داد. افزون بر اهمیت به ظرافت ویژه‌ای که در کار با انگشتان وجود دارد.

8. در دف‌نوازی کمتر حرکت و ضربه، از سمت انگشت کوچک به بزرگ است. که دقیقاً در دایره بسیار حرکات از سمت انگشت کوچک به سمت دیگر دیده می‌شود.

9. زبان نوازش در دایره دیگرگون است از زبان دف‌نوازی؛ بدین‌معنی‌که فلان قَطعه‌ی اجرا شده با دفّ، برای نواختن با دایره باید با ساز ُ کار و شخصیت دایره ساخته وُ پرداخته شود.

10. در ساختار اجرا، گاهی وجود یک دفّ _دست‌کم در بخش خاصّ برای نشان‌دادن توانایی یا زیبایی آن_بسنده می‌نماید. که برای همین مورد، در دایره، با وجود دو ساز، قابلیّت‌ زیبایی از آن به گوش ُ چشم شنونده خواهد رسید.

11. نحوه‌ی ساخت هردو ساز تفاوت بسیار با هم دارد. و در نصب زنجیر ُ حلقه نیز این تفاوت دیده می‌شود؛ دایره را باید با حلقه‌های کلفت ُ با فاصله از یکدیگر به‌کار گرفت. که در دفّ حلقه‌های ریز و به‌شمار بسیار در بدنه نصب می‌شوند.

12. نوازنده‌ی حرفه‌ای دفّ به‌ندرت دایره‌نواز خوبی خواهد بود و همین است در مورد دایره‌نوازی که بخواهد دف‌نوازی ویژه باشد.

13. آموزش دایره و دفّ شوربختانه در بسیاری از مراکز آموزش مدّعی موسیقی، غلط و بدون رعایت ۳ سنجه‌ی: فرهنگ کوبه‌ای، مقامی و محلّی‌‌ست که البتّه نبود آموزش وزن‌خوانی را باید مشکل تمامی سازهای کوبه‌ای اعم از: ملٌی، مقامی و محلی و ... دانست.

14. شاید بهترین نمونه‌ی دف‌نوازی در جهان را، بتوان در خانگاه‌های کُردستان دید ُ شنید. و نمونه‌های زیبای دایره‌نوازی را نیز در: آذرآبادگان، سیستان، تالشستان(ناحیه‌ی شرقی گیلان زمین و سرزمین مردمان تالش‌زبان) می‌توان بررسی کرد.

15. در دو جُنگ ییلاق و قشلاق، دکتر «کیوان پهلوان»، موسیقی‌پژوه بزرگ، با همنوازی دایره کنار ساز پیانو، این ساز کوچک و به‌ظاهر ساده را جهانی کرد؛ چنان‌که پس از انتشار «جُنگ ای‌گل»، با همنوازی و تک‌نوازی برادران «عندلیبی» ساز دفّ به پایتخت هم راه پیدا کرد و شدیداً مورد پسند بسیاری از اهل موسیقی و غیرموسیقی قرار گرفت.

انتهای پیام/

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: دایره ساز دف موسیقی پژوه دف نوازی ی دایره کوبه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۶۴۵۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فقط شورای عالی امنیت ملی می‌تواند کنسرت‌ها را لغو کند

نوربخش گفت: یکی از مهم ترین اتفاقاتی که سال گذشته توسط رئیس جمهور رخ داد تدوین، تصویب و ابلاغ «سند موسیقی» بود. اصل اینکه در نظام جمهوری اسلامی ایران موسیقی صاحب یک سند شده، خود به تنهایی اتفاق بزرگی است. به عنوان مثال در همین مساله کنسرت سال گذشته شهر اصفهان علیرضا قربانی که موجب لغو کنسرت این خواننده شد، اگر ماجرای تدوین و ابلاغ سند موسیقی نبود قطعا ما نمی‌توانستیم موفق به از سرگیری کنسرت‌های این هنرمند در اصفهان شویم. چون در این مسیر هیچ مقامی در هیج جای کشور نمی‌تواند مجوز صادر شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را نادیده بگیرد.

وی افزود: درواقع آنچه در سند موسیقی روی آن تاکید شده، مبتنی بر چنین الزامی است که هیچ نهادی غیر از شورای عالی امنیت ملی، نمی‌تواند کنسرت هر چهره شناخته شده یا کمتر شناخته‌ای در عرصه موسیقی را که مجوز برگزاری اجرای خود را از مراجع رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اخذ کرده باشد، لغو کند. در این چارچوب تنها مرجعی که بر اساس قانون می‌تواند روی لغو یک اجرای زنده موسیقایی اقدامات لازم به عمل آورد، شورای عالی امنیت ملی آن هم با «ذکر دلیل» است و گرنه هیچ نهاد یا دستگاه دیگری نمی‎تواند کنسرت دارای مجوز وزارت ارشاد را متوقف کند.

منبع: خبرگزاری مهر